علم پنوماتیک چیست؟

علم پنوماتیک یکی از شاخه‌های رشته مکانیک سیالات میباشد .و در صنعت کاربردهای زیادی دارد.

علم پنوماتیک در دهه 60 میلادی به‌صورت چشمگیری رشد پیدا کرد و امروزه جایگاه ویژه‌ای در صنعت نفت، گاز و پتروشیمی، صنایع هوایی، صنایع چوب، فولاد، کاغذسازی، کارخانه قند و … دارد.

از مزیت‌های این علم ایمنی بالا، خطر و آلودگی کمتر آن است. علم پنوماتیک بر پایه مفاهیم و قوانین فیزیکی و ترمودینامیکی بوده و از هوا به‌عنوان سیال تراکم‌پذیر استفاده می‌شود.

ابزار پنوماتیک یا ابزار بادی چیست؟

پنوماتیک یا نئوماتیک مکانیزمی است که در آن از گاز فشرده بی اثر برای ایجاد نیروی مکانیکی یا کنترل دستگاه استفاده می‌شود. باد یا هوای فشرده شده از طریق کمپرسور وارد موتور پنوماتیک شده و هوای فشرده را به کار تبدیل می کند.  کمپرسور دستگاهی است که هوای فشرده مورد نیاز ابزار‌آلات بادی را تهیه کرده و دارای انواع مختلف و حجم‌های متفاوت است. ابزار بادی برای انجام بسیاری از کارهای خانه و همینطور کارهای حرفه ای طراحی و ساخته شده است.

در گذشته تولید ابزار‌آلات بادی تنها در انحصار چند شرکت و فقط برای مصارف خاص صنعتی بود اما امروزه با گسترش تقاضا و مصرف این ابزارآلات، طیف وسیعی از آن ها به بازار ارائه شده است.

ابزار پنوماتیک یا ابزار نئوماتیک؟

پنوماتیک تلفظ واژه فرانسوی Pneumatique و نئوماتیک تلفظ واژه انگلیسی Pneumatics بوده و ریشه این کلمه از واژه یونانی πνεῦμα گرفته شده که به معنی باد یا نفس است. ترجیحا از معادل انگلیسی آن استفاده کنید.

کاربرد ابزار پنوماتیک صنعتی

از گذشته از دستگاه و ابزار پنوماتیک در صنعت، معدن، عمران و راه‌سازی، دندان‌پزشکی، مونتاژ و نصب قطعات، ذوب فلزات، صنعت چوب و … استفاده می‌شده است.

فشار هوای مناسب ابزار بادی

فشار هوای خروجی کمپرسور قبل از ورود به ابزارآلات پنوماتیک باید دارای فشار معینی باشد. برای تنظیم فشار هوای ورودی به دستگاه می‌توانید از فشار شکن استفاده کنید. ابزارآلات بادی با فشار هوای PSI90 بالاترین راندمان را دارند.

مزایای ابزار پنوماتیک

شاید یکی از دلایل محبوبیت ابزارآلات پنوماتیک، استفاده از هوای فشرده است که آن‌ها را به ابزاری قدرتمند تبدیل کرده است. از دیگر مزایای ابزار پنوماتیک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• قیمت مناسب و مقرون به صرفه
• امنیت و قدرت بسیار بالا
• سهولت در استفاده برای انجام انواع کارهای صنعتی
• کوچک، سبک و قابل حمل بودن
• صرف انرژی کمتر
• استهلاک ناچیز
• هزینه تعمیر کمتر

معایب ابزار پنوماتیک

• ابزار بادی به منبعی برای تهیه هوای فشرده نیاز دارد که هزینه کمپرسور هوا می‌تواند گران باشد.
• هوایی که از کمپرسور فرستاده می‌شود مرطوب بوده و این رطوبت برای ابزارآلات بادی مضر است؛ به‌همین جهت باید از فیلتر رطوبت برای جلوگیری از ورود آب استفاده شود و مخزن فیلتر رطوبت به‌صورت مرتب تخلیه شود.
• ابزار بادی به مراقبت بیشتری احتیاج داشته و باید به طور منظم روغن کاری شود.
• ابزار پنوماتیک در برابر آب و خشکی آسیب پذیر بوده و برای افزایش طول عمر آن باید به درستی از آن نگهداری کرد.
• برای ارتباط بین ابزار و کمپرسور به شلنگ فنری یا معمولی، کوپلینگ و رابط های اتصال نیاز است.
• از شلنگ تنها برای مسافت‌های کمتر از 8 متر می‎‌توان استفاده کرد و برای مسافت‌های بیش از آن باید لوله‌کشی با لوله‌های فلزی انجام شود.

پرکاربردترین ابزارآلات پنوماتیک

منگنه کوب و میخ کوب بادی

این ابزارها برای استفاده صنعتی و حرفه‌ای مناسب است. به کمک این دستگاه می‌توان میخ، منگنه و پونز را به‌راحتی در محل مورد نظر قرار داد. از این دستگاه بیشتر برای کارهای صنعتی و سنگین استفاده می‌شود. از منگنه کوب بادی برای برق کاری، نصب کف پوش، تولید مبلمان و … استفاده می‌شود. با استفاده از منگنه و میخ کوب بادی با قابلیت اتصال خشاب‌های متوالی می‌توان در مدت زمان کم، کار بیشتری را انجام داد.

بکس بادی

بکس بادی برای باز کردن و بستن انواع پیچ و مهره مناسب بوده و با سرعت و دقت بالا در تمام پروژه‌های کوچک و بزرگ صنعتی قابل استفاده است.

دریل بادی

از دریل بادی جهت ایجاد چرخش و سوراخ‌کاری در محل‌هایی که کمپرسور هوا در آن موجود است، استفاده می‌شود. این دریل انواع مختلفی دارد و برای خرید دریل بادی جهت انجام کارهای سبک، سنگین و هم‌چنین مصارف عمومی انجام می شود.

جغجغه بادی

از آچار جغجغه بادی برای بستن و باز کردن انواع پیچ و مهره‌هایی که دسترسی به آن دشوار است، استفاده می‌شود. آچار جغجغه بادی معمولا از فلز ساخته شده و دسته‌ای بلند ضامن‌دار به همراه جای بکس دارد.

پیچ گوشتی بادی

پیچ‌ گوشتی بادی ابزاری است که با هوای فشرده کار می کند. این ابزار به کاربر این امکان را می دهد تا تعداد زیادی پیچ را در زمان کوتاهی ببندد به همین جهت از این ابزار در خط مونتاژبسیار استفاده می‌شود و از آسیب به دست و ساعد کاربر جلوگیری می‌کند.

پرچ بادی

از پرچ بادی برای بستن پرچ که یک اتصال دهنده دائمی است، استفاده می شود. برای نصب پرچ، ابتدا باید با دریل سوراخ ایجاد کرده و سپس پرچ را با پرچ کن بادی وارد کرد. بسیاری از پرچ‌های بادی رگلاتوری دارند که به کاربر کمک می‌کند تا میزان فشار هوای وارده به دستگاه را تنظیم کند.

از دیگر ابزارآلات بادی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• فرز آهنگری بادی
• سنگ و مینی‌سنگ بادی
• فرز انگشتی و مینیاتوری بادی
• چکش بادی
• قیچی و اره بادی
• سنباده بادی
• رنگ پاش
• قیرپاش
• باد پاش
• پولیش بادی
• کارتن دوز بادی
• گازوئیل پاش
• قلم بادی

نگهداری از ابزارآلات پنوماتیک

ابزار بادی را دور از تابش مستقیم نور خورشید و گرما، رطوبت، گرد و خاک نگهداری کنید. رطوبت باعث آسیب و زنگ زدگی قطعات شده و در نتیجه طول عمر ابزار را کاهش می‌دهد. هم‌چنین گرد و غبار در حرکت قطعات مکانیکی اختلال ایجاد کرده و راندمان دستگاه را کاهش می‌دهد. نور خورشید و گرما باعث روان شدن روغن، خروج روغن از بین قطعات شده و در نتیجه بروز صدمات جدی می‌شود.

ابزارهای بادی باید به صورت مستمر روغن کاری شده و بهتر است پیش از شروع کار چند قطره روغن داخل قسمت ورودی هوای فشرده بریزید. در مجموع با جلوگیری از انتقال رطوبت به داخل ابزار بادی و روغن کاری منظم ابزار، طول عمر و راندمان آن افزایش پیدا می‌کند.

دقت داشته باشید که ابزار پنوماتیک در دوره های زمانی مشخص یا پس از کارکرد طولانی به سرویس نیاز دارد .